اولین و مهمترین عملی که بر روی نفت خام صورت می گیرد فرآیند تقطیر می باشد. تقطیر فرآیندی است که بر اساس فاصله نقطه جوش مواد انجام می شود.
نفت خام پس از آنکه از مخازن نفت استخراج شد به دلیل داشتن مواد زائد ابتدا باید تمیز شود که به آن شیرین سازی گویند. نفت به دلیل داشتن نمک های معدنی مانند:
سیلیس
سدیم
سولفات ها
اکسید آهن

این مواد در نفت به فرم محلول می باشند ولی باید میزانی داشته باشد. زیرا اگر از حد معینی بیشتر شوند بهره برداری از آن ها کار بسیار دشواری می باشد. اگر از ۴ کیلوگرم در هر ۱۰۰۰ بشکه بیشتر شود دیگر نمی توان از آن نفت استفاده کرد. چرا باید رسوبات نفت گرفته شوند؟ زیرا این رسوبات در هنگام عبور از لوله ها و تاسیسات باعث خوردگی آن ها می شوند و باید نمک آن ها را جدا کرد که به این فرآیند نمک زدایی گویند.

نمک زدایی:
ابتدا آب را با نفت مخلوط کرده و آن موقعه آب با نمک های موجود در نفت حل می شوند و این نمک ها در آب حل شده . حال نفت را در یک مخزن قرار داده که به دو صورت عمل می کند:
یکی اینکه با استفاده از جدا کردن نفت از آب می توان نمک های موجود در نفت را از آن گرفت.
دیگر اینکه با استفاده از جریان برق که یک میدان با پتانسیل الکتریکی ایجاد می شود را درست کرده و یک خاصیت شکنندگی در آن به وجود می آورد.

تقطیر
بعد از جدا کردن رسوبات از نفت حالا نوبت فرآیند تقطیر می باشد. ولی برای تقطیر نفت خام دو نوع تقطیر وجود دارد یکی تقطیر اتمسفری و دیگری تقطیر خلاء می باشد.

برج تقطیر

بطور کلی برج تقطیر شامل ۴ قسمت اصلی می باشد:
۱٫ برج (Tower)
۲٫ سیستم جوشاننده (Reboiler)
۳٫ سیستم چگالنده (Condensor)
۴٫ تجهیزات جانبی شامل: انواع سیستمهای کنترل کننده، مبدلهای حرارتی میانی، پمپها و مخازن جمع آوری محصول.

• برج (Tower)
بطور کلی برجهایی که در صنعت جهت انجام عمل تقطیر مورد استفاده قرار می گیرند، به دو دسته اساسی تقسیم می شوند:
۱٫ برجهای سینی دار (tray Towers)
۲٫ برجهای پرشده (Packed Towers)

برجهای سینی دار بر اساس نوع سینی های به کاررفته در آن به ۴ دسته تقسیم می شوند:
۱٫ برجهای سینی دار از نوع کلاهکی (فنجانی) (Bubble Cap Towers)
۲٫ برجهای سینی دار از نوع غربالی (Sieve Tray Towers)
۳٫ برجهای سینی دار از نوع دریچه ای(Valve Tray Towers)
۴٫ برجهای سینی دار از نوع فورانی (Jet Tray Towers)
هر کدام از انواع برجهای مذکور دارای مزایا و معایبی هستند که در بخشهای بعدی مورد بحث قرار خواهند گرفت.

طرز کار یک برج سینی دار
بطور کلی فرآیندی که در یک برج سینی دار اتفاق می افتد، عمل جداسازی مواد است. همانطور که ذکر شد فرآیند مذکور به طور مستقیم یا عیرمستقیم انجام می پذیرد.
در فرآیند تقطیر منبع حرارتی (Reboiler)، حرارت لازم را جهت انجام عمل تقطیر و تفکیک مواد سازنده یک محلول تأمین میکند. بخار بالارونده از برج با مایعی که از بالای برج به سمت پایین حرکت می کند، بر روی سینی ها تماس مستقیم پیدا می کنند. این تماس باعث ازدیاد دمای مایع روی سینی شده و نهایتا باعث نزدیک شدن دمای مایع به دمای حباب می گردد. با رسیدن مایع به دمای حباب به تدریج اولین ذرات بخار حاصل می شود که این بخارات غنی از ماده فرار (ماده ای که از نقطه جوش کمتری و یا فشار بالاتری برخوردار است) می باشد.از طرفی دیگر در فاز بخار موادی که از نقطه جوش کمتری برخوردار هستند، تحت عمل میعان قرار گرفته و بصورت فاز مایع به سمت پایین برج حرکت می کند. مهمترین عملکرد یک برج ایجاد سطح تماس مناسب بین فازهای بخار و مایع است. هر چه سطح تماس افزایش یابد عمل تفکیک با راندمان بالاتری صورت میگیرد. البته رژیم جریان مایع بر روی سینی نیز از جمله عوامل مهم بر عملکرد یک برج تفکیک می باشد.

اینک به بیان عبارات و اصطلاحاتی که در این ارتباط (فرآیند تقطیر) کاربرد زیادی دارد پرداخته می شود.

خوراک (Feed)
مخلوط ورودی به داخل برج که ممکن است مایع، گاز و یا مخلوطی از مایع و گاز باشد، خوراک (Feed) نام دارد. معمولا محل خوراک در نقطه مشخصی از برج است که از قبل تعیین می شود. در برجهای سینی دار محل ورودی خوراک را سینی خوراک یا (Feed Tray) می نامند. از جمله مشخصات مهم سینی خوراک این است که از نقطه نظر درجه حرارت و ترکیب نسبی (کسر مولی) ، جزء مورد نظر با خوراک ورودی مطابقت داشته باشد. البته محل خوراک ورودی به حالت فیزیکی خوراک نیز بستگی دارد. معمولا اگر خوراک بصورت مایع باشد، همراه با مایعی که از سینی بالایی سرازیر می شود به درون سینی خوراک وارد می گردد. اگر خوراک بصورت بخار باشد معمولا آن را از زیر سینی خوراک وارد می کنند و اگر خوراک بصورت مخلوطی از مایع و بخار باشد، بهتر است که ابتدا فاز مایع و بخار را از هم جدا نموده و سپس به طریقی که گفته شد خوراک را وارد برج نمایند. ولی عملا به منظور صرفه جویی از هزینه های مربوط به تفکیک دو فاز بخار و مایع، عمل جداسازی به ندرت صورت می گیرد.

محصول بالاسری (Overhead Product)
آنچه از بالی برج به عنوان خروجی از آن دریافت می شود محصول بالاسری نامیده می شود که معمولا غنی از جزئی که از نقطه جوش کمتری برخوردار است می باشد.

محصول ته مانده (Bottom Product)
ماده ای که از پایین برج خارج می شود ته مانده یا محصول انتهایی (Bottom) نام دارد و معمولا غنی از جزء یا اجزائ سنگین تر (که از نقطه جوش بالاتری برخوردار می باشند) خواهد بود.

نسبت برگشت (پس ریز) (Reflux Ratio)
نسبت مقدار مایع برگشتی به برج بر حسب مول یا وزن به مایع یا بخاری که به عنوان محصول از سیستم خارج می شود را نسبت برگشتی می گویند و آن را با حرف R نشان می دهند.

نسبت برگشتی و اثرات آن بر شرایط کارکرد برج
با افزایش نسبت مایع برگشتی تعداد سینی های مورد نیاز جهت تفکیک (طول برج) کاهش می یابد، اما در مقابل آن بار حرارتی کندانسور و جوش آور و مقادیر بخار و مایع در طول برج افزایش می یابد. در این صورت نه تنها لازم است سطوح گرمایی مورد نیاز به آنها اضافه شود، بلکه به دلیل افزایش میزلن جریان مایع و بخار سطح مقطع برج نیز افزایش می یابد.
هنگامی که مقدار R زیاد باشد تعداد مراحل و طول برج به کمترین مقدار خود می رسد و تمام محصول بالاسری به عنوان مایع برگشتی وارد برج می شود و این حالت را برگشت کامل یا (Total Reflux) می نامند.
در شرایطی که R در کمترین مقدار خود باشد طول برج و تعداد مراحل در بیشترین مقدار خود خواهد بود و عمل تفکیک به شکل کاملی انجام نخواهد شد. مقدار عملی R معمولا بین حالت برگشت کامل و حداقل میزان R است. در بیشتر موارد مقدار مایع برگشتی بر روی درجه حرارت برج نیز تأثیر می گذارد. معمولا در یک برج تقطیر دمای انتهای آن به مراتب بیشتر از دمای پایین آن است و این اختلاف دما در طول برج وجود خواهد داشت. میزان جریان برگشتی به عنوان یک عامل کنترلی بر روی درجه حرارت سیستم خواهد بود.

• جوش آور (Reboiler)
جوش آورها که معمولا در قسمت های انتهای برج و کنارآن قرار داده می شود، وظیفه تأمین حرارت یا انرژی لازم را برای انجام عمل تقطیر به عهده دارند.
معمولا جوش آورها به عنوان یک مرحله تعادلی در عمل تقطیر و به عنوان یک سینی در برجهای سینی دار در نظر گرفته می شوند.

انواع جوش آورها
مهمترین انواع جوش آورها که در صنایع شیمیایی کاربرد زیادی دارند، عبارتند از:

۱٫ دیگهای پوشش (Jacketted Kettle)
۲٫ جوش آورهای داخلی (Internal Reboiler)
۳٫ جوش آور نوع Kettle
۴٫ جوش آور ترموسیفونی عمودی (Vertical Termosiphon Reboiler)
۵٫ جوش آور ترموسیفونی افقی (Horizontal Thermosiphon Reboiler)
۶٫ جوش آور از نوع سیرکولاسیون اجباری (Forced Circulation Reboiler)

در جوش آورهای ترموسیفونی یا جوش آورهای با گردش طبیعی، حرکت سیال بر اساس اختلاف دانسیته نقاط گرم و سرد صورت می پذیرد. این پدیده می تواند به دو صورت انجام پذیرد که عبارتند از :
۱٫ جوش آوری با یکبار ورود سیال (Once – Thorugh Reboiler)
۲٫ جوش آور با چرخش سیال (Recirculating Reboiler)

معیارهای موجود برای انتخاب جوش آور مناسب
بطور کلی نکاتی که در انتخاب یک جوش آور باید مد نظر قرار گیرد عبارتند از :
۱٫ سرعت انتقال (حداقل سطح)
۲٫ فضا و خطوط لوله لازم
۳٫ سهولت نگهداری
۴٫ تمایل به رسوب و جرم گذاری سیال
۵٫ زمان اقامت سیال در فرآیند
۶٫ پیداری عملیاتی
۷٫ هزینه عملیاتی
۸٫ افزایش میزان بخار تولیدی
هر کدام از جوش آورها مزایا و معایبی دارد که در کتب مرجع جمع آوری شده است. از این داده ها می توان برای طراحی اولیه کمک گرفت. ولی بطور کلی متداولترین و اقتصادی ترین
جوش آوری که در صنایع شیمیایی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد نوع ترموسیفونی می باشد، خصوصا نوع افقی آن که در سیستمهای تقطیر کاربرد زیادی دارد.

انتخاب نوع Reboiler
انتخاب نوع Reboiler یا جوش آور به عوامل زیر بستگی دارد:
۱٫ خواص فیزیکی سیال بویژه ویسکوزیته و تمایل به رسوبدهی سیال
۲٫ فشار عملیات (خلأ یا تحت فشار)
۳٫ روش قرار گرفتن تجهیزات و فضای قابل استفاده

مزایای جوش آورهای ترموسیفونی افقی
۱٫ ابعاد واحدهای افقی از نقطه نظر طول لوله ها و وزن محدودیتی نداشته و بنابراین برای سطوح حرارتی بزرگ، نصب واحدهای افقی مطلوبتر و آسانتر می باشد.
۲٫ از آنجائیکه در جوش آورهای ترموسیفونی افقی، سیال در داخل پوسته حرکت می نماید، از نظرعدم رسوب و جرم گذاری و سهولت در نگهداری و استفاده از آنها ترجیح دارد.
۳٫ این جوش آورها از نظر طراحی هیدرولیکی سطوح مایع مجاز در سیستم، منعطف تر می باشند و جریان های با گرد بالایی را می توان بدون هیچ مشکلی در آن ایجاد نمود.
۴٫ جوش آورهای ترموسیفونی افقی نسبت به نوع عمودی، افزایش نقطه جوش کمتری دارند و این مسئله در موارد خاصی کخ سیال نسبت به دما حساس بوده و یا سیستم در حالت خلأ عمل می نماید مزیتی مهم محسوب می گردد.

• چگالنده (Condenser)
نقش چگالنده در واقع تبدیل بخارات حاصل از عمل حرارت دهی به مخلوط، به مایع می باشد. این امر در اصطلاح میعان یا چگالش نامیده می شود و دستگاهی که در آن عمل مذکور انجام می شود چگالنده نام دارد. به طور کلی چگالنده ها به دو دسته اساسی تقسیم می شوند:
۱٫ چگالنده های کامل (Total Condenser)
۲٫ چگالنده های جزئی (Partial Condenser)
در صورتیکه تمام بخار بالای برج به مایع تبدیل شود و بخشی ازآن وارد برج شده و بخش دیگر وارد مخزن جمع آوری محصول گردد عمل میعان کامل (Total Condensation) انجام شده است. اما اگر بخشی از بخارات حاصل مایع شده و بخش دیگر به صورت بخار از کندانسور خارج شود به آن یک کندانسور جزئی گفته می شود. در کتب مرجع راهنمای انتخاب نوع کندانسور همراه با ضرایب انتقال حرارت کندانسور تهیه شده است.

برج های تقطیر با سینی کلاهکدار
در برج های تقطیر با سینی کلاهکدار ، تعداد سینیها در مسیر برج به نوع انتقال ماده و شدت تفکیک بستگی دارد. قطر برج و فاصله میان سینی‌ها به مقدار مایع و گاز که در واحد زمان از یک سینی می‌گذرد، وابسته است. هر یک از سینی‌های برج ، یک مرحله تفکیک است. زیرا روی این سینی ها ، فاز گاز و مایع در کنار هم قرار می‌گیرند و کار انتقال ماده از فازگازی به فاز مایع یا برعکس در هر یک از سینی‌ها انجام می‌شود. برای اینکه بازدهیانتقال ماده در هر سینی به بیشترین حد برسد، باید زمان تماس میان دو فاز و سطحمشترک آنها به بیشترین حد ممکن برسد.
بخشهای مختلف برج تقطیر با سینی کلاهکدار
· بدنه و سینیها:جنس بدنه معمولا ازفولادریخته است. جنس سینی‌ها معمولا ازچدناست. فاصله سینی‌ها رامعمولا با توجه به شرایط طراحی ، درجه خلوص و بازدهی کار جداسازی بر می‌گزینند. دربیشتر پالایشگاههای نفت ، برای برجهای تقطیر به قطر۴ftفاصله میان۵۰ – ۱۸ سانتیمتر قرار می‌دهند. با بیشتر شدن قطر برج ، فاصله بیشتری نیز برایسینی‌ها در نظر گرفته می‌شود.
· سرپوشها یا کلاهکها:جنس کلاهکها از چدن می‌باشد. نوع کلاهکها با توجهبه نوع تقطیر انتخاب می‌شود و تعدادشان در هر سینی به بیشترین حد سرعت مجاز عبورگاز از سینی بستگی دارد.
· موانع یا سدها:برای کنترل بلندی سطح مایع روی سینی ، به هر سینی سدی بناموییر” (Wier) قرار می‌دهند تا از پایین رفتن سطح مایع از حد معنی جلوگیری کند. بلندی سطح مایع در روی سینی باید چنان باشد که گازهای بیرون آمده از شکافهای سرپوشها بتوانند از درون آن گذشته و زمان گذشتن هر حباب به بیشترین حدممکن برسد. بر اثر افزایش زمان گذشتن حباب از مایع ، زمان تماس گاز و مایع زیاد شده ، بازدهی سینی‌ها بالا می‌رود .
برج های تقطیر با سینی‌های مشبک
در برج های با سینی مشبک ، اندازه مجراها یاشبکه‌ها باید چنان برگزیده شوند که فشار گاز بتواند گاز را از فاز مایع با سرعتی مناسب عبور دهد. عامل مهمی که در بازدهی این سینیها موثر است، شیوه کارگذاری آنها در برج است. اگر این سینی ها کاملا افقی قرار نداشته باشند، بلندی مایع در سطح سینی یکنواخت نبوده و گذر گاز از همه مجراها یکسان نخواهد بود.

خورندگی فلز سینی ها هم در این نوع سینی ها اهمیت بسیار دارد. زیرا بر اثر خورندگی، قطر سوراخ ها زیاد می‌شود که در نتیجه مقدار زیادی بخار با سرعت کم از درون آن مجاری خورده شده گذر خواهد کرد. و می‌دانیم که اگر سرعت گذشتن گاز از حد معینی کمتر گردد، مایع از مجرا به سوی پایین حرکت کرده بازدهی کار تفکیک کاهش خواهد یافت .
برج های تقطیر با سینی‌های دریچه‌ای
این نوع سینی ها مانند سینیهای مشبک هستند. با این اختلاف که دریچه‌ای متحرک روی هر مجرا قرار گرفته است. در صنعت نفت ، دو نوع از این سینی ها بکار می‌روند :

۱٫ انعطاف پذیر :همانطور که از نام آن برمی‌آید، دریچه‌ها می‌توانند بین دو حالت خیلی باز یا خیلی بسته حرکت کنند .
۲٫ صفحات اضافی:در این نوع سینی ها ، دو دریچه یکی سبک که در کف سینی قرار می‌گیرد و دیگری سنگین که بر روی سه پایه‌ای قرار گرفته ، تعبیه شده است. هنگامی کهبخار کم باشد، تنها سرپوش سبک به حرکت در می‌آید. اگر مقدار بخار از حد معینی بیشتر باشد، هر دو دریچه حرکت می‌کنند .
مقایسه انواع گوناگون سینی‌ها
در صنعت نفت ، انواع گوناگون سینی‌ها در برجهای تقطیر ، تفکیک و جذب بکار برده می‌شوند. ویژگیهایی که در گزینش نوع سینی برای کار معینی مورد توجه قرار می‌گیرد، عبارت است از: بازدهی تماس بخار و مایع ،ظرفیت سینی ، افت بخار در هنگام گذشتن از سینی ، زمان ماندن مایع بر روی سینی ،مشخصات مایع و … . چون در صنعت بیشتر سینی‌های کلاهکدار بکار برده می‌شوند، برای مقایسه مشخصات سینی‌های دیگر ، آنها را نسبت به سینی‌های کلاهکدار ارزیابی می‌کنند .

    turbin     مجموعه کامل اموزش مبدل های حرارتی   مجموعه کامل اموزش پمپ ها   مجموعه کامل اموزش بویلرها   مجموعه کامل اموزش شیرهای صنعتی   مجموعه کامل اموزش کوره های صنعتی   compresor_recip   مجموعه کامل اموزش کمپرسور گریز از مرکز   دانلود نرم افزار های اموزشی مهندسی گوشی موبایل اندروید    
نویسنده : Admin

مرجع شبیه سازی مهندسی شیمی (Simulearn.ir) با بیش از 5 سال سابقه و دارا بودن دو تیم شبیه سازی هایسیس و یک تیم شبیه سازی اسپن با افتخار اماده انجام پروژه های شبیه سازی در بخش صنعتی و دانشگاهی ( دانشجویی ) و همچنین پاسخگویی به سوالات شما و ارائه اموزش های شبیه سازی به روش نوین و آموزش تجهیزات صنعتی می باشد --------------------------- ارتباط از طریق ایمیل project.simulearn@gmail.com --------- اکانت (ای دی ) تلگرام جهت درخواست شبیه سازی و پشتیبانی : Telegram.me/ProjectSimulearn ----------------- کانال رسمی ما در تلگرام جهت دریافت جدیدترین فایل های شبیه سازی و اموزشی Telegram.me/Simulearn -----

مشاهده همه نوشته ها

نوشته های مرتبط

نظرات ۷ برای “اموزش انواع برج تقطیر”

  1. جهانی می گوید:

    سلام
    جناب مهندس فایلی یا اموزشی از برج تقطیر ناپیوسته(BATCH SEP) بگذارید ممنون میشوم

  2. با سلام
    شما یادگیری و استفاده از کدامیک از نرم افزارهای aspen plus یا hysys رو پیشنهاد میکنید.من در صنعت نفت کار میکنم.
    با تشکر

    • سلام دوست گرامی
      هر دو نرم افزار برای شبیه سازی توی این صنعت به کار میرن ولی کار با هایسیس به مراتب راحت تر و بهتر هستش ، بنده حداقل ۸ سال هستش که دارم با نرم افزار هایسیس و همینطور اسپن کار میکنم ولی به شخصه هایسیس رو میپسندم.
      سوالی بود در خدمتم
      موفق باشید

  3. بهنام می گوید:

    شبیه سازی واحد ۱۱۳ پالایشگاه گازی را میخام

  4. مهمان می گوید:

    سلام من یه سفارش شبیه سازی دادم .سفارش را ثبت کردم وایمیل هم زدم ولی کسی جوابگو نیست مثل اینکه؟؟لطفا ایمیل را جواب بدید…

    • سلام دوست گرامی
      به سفارش شما رسیدگی شد ، پاسخ به ایمیل شما داده شد لطفا ایمیل خود را بررسی فرمایید
      با تشکر

ارسال یک پاسخ

نام * تارنما

لطفا پاسخ سوال را بفرمایید *

عضویت در خبرنامه

عضویت در خبرنامه مرجع شبیه سازی مهندسی شیمی Simulearn.ir

جهت عضویت در خبرنامه ایمیل خود را وارد کنید

با عضویت در خبرنامه جدیدترین آموزش ها ، مقالات ، خبرها و تخفیفات را درایمیل خود دریافت کنید 

انجام پروژه شبیه سازی

   شبیه سازی هایسیس مهندسی شیمی request

کاملترین مجموعه آموزش تجهیزات صنعتی

    اموزش تجهیزات صنعتی مصاحبه استخدامی مهندسی شیمی مکانیک

آموزش های تصویری فارسی هایسیس

اموزش تصویری فارسی یادگیری قدم به قدم هایسیس hysys

اپلیکیشن های آموزشی اندروید

اپلیکیشن های موبایل اندروید آموزش مهندسی android

دانلود رایگان ویدئوهای آموزشی

  دانلود رایگان مجموعه کامل ویدئوهای اموزشی تجهیزات صنعتی

دریافت پروژه های دانشجویی

  پروژه رایگان شبیه سازی دانشجویی مهندسی شیمی HYSYS