مدیریت ایمی فرآیند OHSA 1910.119

اصول استاندارد مدیریت ایمنی فرآِیند (OSHA ۱۹۱۰٫۱۱۹):
مشارکت کارکنان: می بایست برنامه مدونی در زمینه اقدامات مرتبط با مشارکت کارکنان فراهم شدهبه طوریکه پرسنل و نمایندگان آنها در جریان امور مرتبط با تجزیه و تحلیل خطراتفرآیند و دیگر موارد مدیریت ایمنی فرآیند قرار داده شوند. لازم است کارکنان و نمایندگان آنها به نتایج خطرات فرآیند و کلیه اطلاعات مرتبط با آن دسترسی داشته باشند. لازم به ذکر است منظور از کارکنان شامل کارکنان کارفرما و پیمانکاران می باشد.
 اطلاعات ایمنی فرآیند:گردآوری و تدوین اطلاعات ایمنی فرآیند از قبیل اطلاعات در مورد خطرات مواد شیمیایی بسیار خطرناک، اطلاعات تکنولوژی، فنی و تجهیزات فرآیند مورد نیاز می باشد.
تجزیه و تحلیل خطرات فرآیند:تجزیه و تحلیل خطرات فرآیند را می بایست حتی الامکان هر چه سریعتر و برای هر یک از فرآیندهای تحت پوشش ، با استفاده از اطلاعات ایمنی فرآیند انجام داد. اطلاعات ایمنی فرآیند بر مبنای مجموعه ای از شرایط و ملاحظات مورد نیاز جمع آوری می شوند. همچنین لازم است تجزیه و تحلیل خطرات فرآیند هر پنج سال یکبار به روز رسانی شده و مورد ارزیابی مجدد قرار گیردو کلیه مستندات مرتبط با آن را برای تمام چرخه حیات فرآیند حفظ و نگهداری نمود.
دستورالعملهای عملیاتی: این روشها می بایست مکتوب بوده و دستورالعملهای جامع و بدون ابهامی را برای انجام مطمئن و ایمن فعالیتهای مرتبط با فرآیند تحت پوشش مهیا کرده و حاوی اطلاعات ایمنی فرآیند نیز باشد.دستورالعملها و روشهای اجرایی عملیات باید به نحوی تهیه و آماده سازی شوند که تمامی فازهای فرآیند مثل مرحله آغاز به کار , عملیات طبیعی و عملیات موقتی , از سرویس خارج شدن عادی واحد,راه اندازی و نیز از سرویس خارج شدن اضطراری واحد را پوشش دهد.
همچنین دستورالعملهای عملیاتی باید در بر گیرنده و مشخص کننده فعالیتهای غیر نرمال فرآیند باشند. این موضوع بدان معنی است که دستورالعملها و روشهای اجرایی باید حاوی محدودیتهای عملیاتی و مراحل مورد نیاز جهت تصحیح و یا اجتناب از ایجاد انحراف از این محدودیتها باشند و در ضمن بهره برداران باید پیامدها و عواقب انحراف از محدودیتها را بشناسند و بدانند در صورت وقوع انحراف در عملیات چه اقدامتب باید انجام دهند و چگونه از تجهیزات ایمنی استفاده نمایند.
آموزش:با ید به کارکنان یک فرآیند عملیاتی درزمینه نکات کلی فرآیند و روشهای اجرایی عملیات آموزشهای لازم داده شود. این آموزش باید ایمنی , خطرات بهداشتی , خطرات مرتبط با اعمال شرایط اضطراری در فرآیند و نحوه انجام ایمن فعالیتها را تحت پوشش قراردهد. انجام آموزشهای اولیه قبل از واگذاری هر گونه وظیفه شغلی الزامی است. دوره های باز آموزی مدون حداقل برای هر سه سال یکبار مورد نیاز می باشد.
پیمانکاران: این بخش برای پیمانکاران تعمیر و نگهداری , بازسازی های عمده و انجام کارهای اختصاصی بروی و یادر مجاورت فرآیند قابل اجرا می باشد.
مسولیتهای کارفرما:

• هنگام انتخاب پیمانکار, کارفرما باید اطلاعات مربوط به برنامه ها و عملکرد ایمنی پیمانکار را در یافت و ارزیابی نمایند
• کارفرما باید پیمانکاران را از پتانسیلهای شناخته شده خطرات حریق , انفجار و یا نشت مواد سمی مرتبط با کارشان مطلع سازد.
• کارفرما باید به صور.ت دوره ای عملکرد پیمانکاران را در خصوص اجرای تعهدات مشخص شده ارزیابی نماید.
• کارفرما باید پیمانکاران را از مقررات مربوط به طرح واکنش در شرایط اضظراری ربرای پیمانکاران را تشریح نماید
• کارفرما برای کنترل ورود ,حضور و خروج پیمانکاران و کارکنان آنها از مناطق عملیاتی تحت پوشش روشهای کاری ایمن را ایجاد و اجرا نماید
• کارفرما باید از جراحات و بیماری های مرتبط با کار کارکنان پیمانکار در مناطق فرآیندی مطلع گردد.

بررسی ایمنی پیش از راه اندازی (pssr):همچون تجزیه و تحلیل خطرات فرآیند قبل از شروع به کار بایدشرایط و وضعیت فیزیکی تاسیسات و وسایل، و اسناد مربوط به آن از قبیل روش ها و دستورالعملهای اجرایی جهت انجام فعالیتها ، توسط تیمی متشکل ازمتخصصین با تجربه و اهل فن از گروههای مختلف مورد بررسی و بازنگری قرارگیرد. قبل از انجام این بررسی هیچ فرایندی نباید شروع به کار نماید. در محل انجام فرآیند باید یک سیستم ردیاب جهت پیگیری یافته ها و پیشنهادات تا زمان وصول نتیجه وجود داشته باشد. فرآیند نباید با یک سری نتایج، مسائل یا پیشنهادات مجهول شروع به کارنماید. بررسی موارد مرتبط با ایمنی قبل از آغاز به کار باید جهت تضمین انجام فرآیند ایمن حتی در سطح مسائل و کارهای جزئی صورت گیرد. دستورالعمل های بررسی مسائل ایمنی در این مرحله باید توسط مدیرطرح تهیه و تصویب شود.
یکپارچگی مکانیکی و حصول اطمینان از بی نقص بودن تجهیزات :تعمیرات و نگهداری صحیح و همچنین تضمین کیفیت امورانجام شده در طراحی، ساخت، خرید و پشتیبانی و تعمیرتجهیزات فرآیند، امری حیاتی برای عملکرد قابل اطمینان تاسیسات و تجهیزات می باشد. لازم است برنامه مدونی برای اطمینان از کیفیت مواد ورودی به کارخانه اعم از مصالح و مواد شیمیایی فرآیند و هم چنین مواد به کاررفته در ساخت تجهیزات وجود داشته باشد. در هر صورت اگر در طول عملیات روزانه واحد، انحرافی از کارکرد ایمنی به وجود آید به صورتیکه لازم باشد اصلاحاتی صورت گیرد ضروریست عملیات تا مرمت و اصلاح کامل مشکل به وجود آمده ، متوقف گردد.
موارد زیر بخشی از سیستم عدم نقص مکانیکی فرآیند و تاسیسات است:
– روش های اجرایی تعمیرات و نگهداری به صورت مکتوب و مستند .
– روش های اجرایی بازرسی و تست.
– پرسنل آموزش دیده ومجرب برای تعمیرات و نگهداری فرآیند.
– بازرسی ،آزمایش ،تعمیرو نگهداری و تعویض قطعات فرآیند و تجهیزات طبق برنامه.
-استفاده از یک برنامه تضمین کیفیت (qa) برای اطمینان از اینکه ترکیبات ،مواد و تجهیزات جدید همگی برطبق و موافق شرایط طراحی هستند و هم چنین مراحل ساخت و نصب تجهیزات به طور صحیح صورت گرفته است. برنامه qa هم چنین تضمین می کند جایگزینی در بخش های مختلف به نحو شایسته ای انجام شده و موارد نصب نیز بنا به الزامات طراحی و براساس نظرات سازنده صورت گرفته است .
– یک برنامه تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه و پیش بینی کننده مناسب وجود دارد.
– برنامه تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه و پیش بینی کننده باید مخازن تحت فشار، تانک های ذخیره مواد، شیرها و سیستم های لوله کشی ، سیستم های تهویه و شیرهای اطمینان، سیستم های توقف اضطراری، سیستم های اطفای حریق، کنترل ها و پمپ ها را تحت پوشش قرارمی دهد.
برای نگهداری و تضمین کیفیت باید از کارکنان ن ماهر و آموزش دیده استفاده کرد. تضمین کار پیمانکاران فرعی نیز باید در سطح کیفیت مشابهی صورت گیرد.

مجوزهای کار گرم :کارگرم کاریست که شامل جوشکاری، تراشکاری، برشکاری، و دیگر فعالیت های مرتبط با شعله و ایجاد جرقه است . کارگرم ممکن است در نزدیکی فرآیندهای تحت پوشش قوانین psm (فرآیندهای دارای مواد شیمیایی خطرناک) انجام شود. در پرمیت مربوط به کارگرم، ایمنی در برابرآتش سوزی بسته به نوع کار در نظرگرفته شده و اساساً شامل مجوزها،روش های اجرایی و دستورالعمل های مکتوب جهت کنترل های ویژه و الزامات مراقبتی و نظارتی می باشد. مهمترین نکته ،هماهنگ سازی فرآیند نگهداری و تعمیرات با فرآیند عملیات است. درفرآیند صدور مجوز(پرمیت) جهت کارگرم، مدیریت باید محوطه ای را برای این کار مشخص نموده و افراد مجازی را برای انجام فرآیند تعیین نماید، درضمن تضمین کند پرسنل مربوطه همگی افرادی ماهرو آموزش دیده هستند و نیزاین اطمینان را بدهد پیمانکارانی که کار را انجام می دهند، مقررات مشابهی دارند. مجوزهای کارگرم باید دارای تاریخی برای انجام کار بوده و تجهیزاتی که کارگرم برروی آن ها صورت گرفته و محل هایی که ممکن است جرقه های آتش به آنجا برخوردکند، مشخص گردد. محل و نوع دستگاه های خاموش کننده و اطفاء حریق شرح داده شده و مراقبان آتش تعیین گردند. اقدامات احتیاطی لازم برای مقابله با حریق جزء به جزء شرح داده شوند و مناطق ممنوعه بطورمشخص شناسایی گردند. جابجایی مواد قابل اشتعال در اولویت امورقرارگرفته و مشخص شود که چه سیستم هایی ممکن است عامل بالقوه ای برای خطر آتش سوزی باشندو بنابراین نیاز است فوراً آن سیستم متوقف شده و آتش خاموش شود.
مدیریت تغییر:یک تغییرساده در یکی از شیرهای فرآیند ممکن است دلایل مهم و قابل تاملی به لحاظ ایمنی کارداشته باشد و از این رو لازم است با این تغییر، روش های اجرایی عادی واضطراری، جدول های زمان بندی شده جهت بازرسی،تعمیرات و نگهداری، همچنین شیوه آموزش کارگران دست خوش تغییرشود.بنابراین دلایل ایجاد تغییرو یا تغییراتی در فرآیند باید شناسایی و فهمیده شوند.
قبل از ساخت یک واحد فرآیندی صرفاً یک برنامه رسمی جهت تغییرات در طراحی مهندسی موردنیازاست ، همچنین برنامه مشابه دیگری نیز باید برای شناسایی و پیگیری تغییرات عملیات ، درطول و همچنین بعد از ساخت و راه اندازی فرآیند تدوین شود.
مدیریت برنامه تغییر باید به صورت مکتوب ، مسئولیت ها و وظایف ، پایه و اساس تغییر، روش شروع کردن یک تغییر وتحول ، پیگیری تغییر، معیار موافقت برای ایجاد تغییرو همچنین تاییدو تصویب این موارد را مشخص نماید.باید مستنداتی برای بیان پایه و اساس تغییر، تجزیه و تحلیل قابل قبولی از ریسک و خطر ناشی از این تغییر و همچنین تاثیرمربوط به تغییرات پیشنهادی ، در قبل و بعد از تصویب و موافقت با اجرای تغییروجود داشته باشد.osha فرم “درخواست تغییر” را در مدارک مربوطه ارائه داده است.^۲
درصورت تصویب تغییرات باید ساز وکار مثبتی به وجود آید تا اطمینان حاصل شود که منابع مورد نیاز برای عملی کردن تغییروجود دارد و اطلاعات ایمنی فرآیند و نیز مطالعات خطر فرآیند به روز می شود. دستورالعمل ها و روش های اجرایی به روز شده (اعم از عملیاتی و اضطراری)شامل: آموزش و اطلاع به پرسنل تاثیرگذار، وجود روند بازرسی و بازنگری قبل از آغاز کار و وجود سطح مورد نظر از تعمیر و نگهداری و تضمین کیفیت می باشد.
علاوه بر سیستم ردیابی کنترل تغییر، باید چند سیستم رسمی برای بازبینی دوره ای و ممیزی مدیریت برنامه تغییر برای ایجاد اصلاحات موثرو مداوم به وجود آید.
بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث :بررسی رویدادهای ناگواری که می توانند منجر به انتشارفاجعه بار مواد شیمیایی خطرناک شوند، الزامی است مهمترین امر در این میان بررسی توالی وقایع کوچکی است که می تواند منجر به انتشار فاجعه بار چنین موادی شود.چنانچه اقدام خاصی در خصوص این وقایع صورت نپذیرد می توانند بسیارحساس و مهم ظاهرشده و ممکن است علامت انتشارفاجعه باراحتمالی مواد شیمیایی باشد. ازآنجایی که بررسی باید ظرف مدت ۴۸ ساعت شروع شود بنابراین وجود بازرسان یا یک تیم بازرسی آموزش دیده و معین آن هم قبل از وقوع هر سانحه ای حائزاهمیت است .تیم عملیاتی بایستی دارای رهبری بوده که تجربه و مهارت فنی لازم را داشته و نسبت به مشکلات و مسائل فرآیند آگاه باشد . تحلیل داده ها و سوابق، مروراطلاعات، مصاحبه ها، بازسازی صحنه ها، بررسی تجهیزات و مشاوره تیمی مستمر،در بررسی موثروکارآمد رویداد مهم و ضروری است .در پمفلت osha، گزارش بررسی حادثه وجود دارد.
تجزیه و تحلیل ریشه های علل وقوع رویداد، تکنیکی بسیارمهم در تعیین عوامل مستقیم و فاکتورهای سهیم دروقوع رویدادهای ناگواراست .به اختصارمی توان گفت دراین روش سوال های پی درپی در این خصوص و با این مضمون که “چرا این رویداد اتفاق افتاد؟” پرسیده می شود این سوال و جواب تا آنجا ادامه می یابد که پاسخ دیگری وجود نداشته باشد وعلت و سبب اصلی وقوع آن رویداد مشخص شود.
پیاده سازی و اجرای یافته ها و پیشنهادات حاصل از بررسی و تحقیق باید به تایید مدیریت فرآیند برسد و بعد ازآن در زمانی مناسب اجرا شود. بازخورد پژوهش ها باید در پیشرفت و ارتقاء فرآیند، اجرای برنامه های آموزشی، دستورالعمل ها و روش های اجرایی به کارگرفته شود. هم چنین باید گزارش تحقیق و بررسی در دسترس افراد تاثیرگذار قرارداشته باشد.
طرح ریزی و واکنش در شرایط اضطراری:با وجود آنکه اکثرکارخانه های شیمیایی دارای یک طرح واکنش در شرایط اضطراری برای مواجهه با مواقع و رویدادهای خاص می باشند لیکن ممکن است در این طرح ها جزئیات مربوط به یک رویداد به اندازه استاندارد psm مورد نیاز نباشد و چگونگی عکس العمل و مراحل بازگشت به حالت عادی به وضوح بیان نشده باشد. از اینرو لازم است تا موارد زیر باید در طرح اضطراری یک فرآیند گنجانده شود:
انواع حوادث مطرح شده ، دستورالعمل ها، روشهای اجرایی و مسئولیت ها درهنگام شرایط اضطراری، مسیرهای خروج اضطراری،محل مناطق امن(محل تجمع) ، انواع آلارم ها و هشداردهنده ها ، اقدامات قبل از تخلیه محل،شمارش پرسنل، مسئولیت های پزشکی و نجات افراد،تنظیم گزارش،هماهنگی محلی و درنهایت دستورالعمل ها و روش های اجرایی برای جابه جایی و کار با مقادیرکم مواد خطرناک.
پاسخ سریع ومناسب به یک وضعیت اضطراری می تواند مانع از عواقب جدی تر یک حادثه گردد. اقدامات کلیدی بعداز وقوع یک شرایط اضطراری به محدود کردن پیامدهای غیرمطلوب رویداد گفته می شود و می توان آن را شامل توقف ایمن عملیات، نجات، اطفاء حریق، فعال سازی سیستم های ارتباطی اضطراری و آگاه سازی واحدهای پشتیبانی در خارج از محیط کار دانست.
بازرسی و ممیزی به منظور رعایت الزامات قانونی psm :هرمرحله از روند پیاده سازی قانون psm باید حداکثر هر سه سال یک بار توسط کارفرمای (صاحب کاریا اپراتور) کارخانه ممیزی شود و باید روش اجرایی فرآیند کلی بازرسی و ممیزی درکارخانه موجود باشد.
ممیزی داخلی:ممیزی یا بازرسی داخلی در قانون psm هر سه سال یکبارو توسط گروهی مطلع و آگاه به مسائل فرآیند صورت می گیرد.هدف این بازبینی، تعیین میزان برآورده شدن و هماهنگی با الزامات استاندارد psm است و لذا هر ۱۴ شرط این قانون به منظور پیاده سازی صحیح مورد ممیزی و بررسی قرارگرفته و به صورت یک گزارش کتبی به اطلاع کارفرما می رسد.
پیاده سازی: کار فرماو یا اپراتور باید براساس ممیزی انجام شده (هرسه سال یکباراجرا می شود) تضمین کندفرآیند، شرایط استاندارد psm را برآورده نموده و تاییدیه بازرسی osha را به عنوان یک حد نصاب رسمی حفظ می کند. بازرسی ها و ممیزی های خارجی توسط بازرسان osha دربعضی از اوقات انجام شده و اصولاً در قالب یک گزارش منتشرمی شوند و بدنبال آن انجام اقدامات اصلاحی و رفع مشکلات و عدم انطباقهای موجود در محل کارخانه ، بی درنگ در دستورکارقرار می گیرند.
اسرارتجاری:اطلاعات اختصاصی و اسرارتجاری اغلب به طراحی فنی و مراحل ساخت فرآیندهای شیمیایی مربوط می شود. اشخاص درگیردر فرآیندباید از اطلاعات حساس فرآیند آگاه بوده و کاملاً مورد اعتماد باشند تا اطلاعات محرمانه را بدون اجازه در بیرون از کارخانه فاش نسازند. دربیشترموارد هرکارمند تا پیمانکارجزئی برای حفاظت و صیانت از اسرارتجاری باید تعهدات الزام آورو قانونی خاص را امضاء نمایدکه اورا ملزم به حفظ اطلاعات محرمانه نگهداشتن آن می کند.